نقل  تالشی (شاله ترسه ممد ) 2

داستان شالَه تَرسَه مامَد به زبان تالشی فومنات 

ایگلَه اِستا، ایگلَه نییا، اَه کَنَه سالییارون، چَمَه تالش آرا کا، ای مامَد نومَه مِردَکی مَندا، کٚه  ای گلَه شیری خٚمنا، پیلَّه دیل اِستا، مامَدی پیلَّه سٚفالَه کاری کَردا، دٚه گلَه ژِن بَردَه‌شا، هر دٚه‌گلَه ژِنَک نی یَکَه کَنْدالَه هَیکَل و زٚمٚختَه جانی دارین، مامَد غَیرَز شال، هیکَسی نِتَرسی. مامد ترسی کٚه شالی شیفَه وازی و دَغَلَه کارئون کا شکَست بَهَری، مامد دا ای گٚله شالی وینی، اشتَن دَس و پا اَوی آکَری، و چِه زٚبون جودی پِلَکی، وَختی شال چِه بَر و سرا نِزیکون آی، حَلا شال کَرگ و سوکون کا آرَسَه نییا، مامَد اشتَن شی، کرگَه لونی کا، ای گلَه کَرگ یا سوک گِری و شالی آدَی، دا بٚبَرٚه و بَهَرٚه .

ژِنَکون کٚه ویندَه، چَوون کرگ و سوکِن هر شَو، ای گلَه کَم آبون، ژِنَکون غٚرسَه گِتا، دا کٚه آخٚرنَه سَری، خازتٚشونه، ای جیگای کو دَخٚسٚن دا بٚوینٚن کَمیلَه جانَه‌بَرَه یا هَشیای اِستَه کٚه کرگون هَرٚه، ویندٚشونَه: بٚرامِه‌ی !!! چٚنتَه شالَه ترسَه مامَد اٚشتَن اٚم کاری کَرٚه. دٚه گلَه ژِنَکِن، کٚفری آبینَه، دَلَکینَه مامَدی جان، خَیلی شون اَی پَکوفتَه، واتٚشونَه: دِه ایجازَه نِداری اٚشتٚه پا چَمَه کَه بَرَه سٚفْتٚه سَری بٚنَه‌ی، مامَد نی هَرگز ژِنَکون را دَس دراز نِآکَری، اٚنتَه بَه کٚه ژِنَکون شاتَه، اٚشتَن شوئَر کَه کا بَرکَردَه .

بی‌چاره مامَد تاکیلَه، بی‌اٚشکَمَه بار و خراکی کَه کا بَرشَه، شَه، حَلا را دَلَکَه نییا، ای گلَه تفنگ و ای گلَه تَوَر و ای گلَه پَرٚسَه لافٚند اٚشتَن نَه پیگِرٚه شو، شو ،شو دا کٚه ای اَویجَه جنگلی کا آرَسَه ،اَه تاریکی و زٚلماتَه شَوی، دور دٚرِه ای چٚرا روشونی چِه چِمی دَلَکَه، واتِشَه: اوشان ها شوم ،مونٚم دا سوکَه خۊنی وَختون، دٚوارَه را دَلَکم شوم. مامد نِزیک شَه، خٚس کَردشَه ، واتشَه: براجان کی یا مَندَه، میمون نِخوهَن؟ سلام کَردشَه و کَه دیلَه دَشَه، ویندٚشَه، بٚرامِه‌ی، آدَمی یا دَرکار نی، بَما کَه کَفاسَری کا،  سه گٚلَه پیلَّه غول یَندی وَری نٚشتینَه کٚرا شَوَه سۊر و خراکی هَرٚن .

پیلَه غولی واتَه: خداجان! ای گلَه آدَم! چٚه چَربَه خٚراکی اٚشتَن پا نَه چَمَه سِفره سَر اومَه ، شالَه ترسَه مامَدی واتَه: اَز خراکی اِسیمَه یا شمَه! مامدی واتَه: اَز سه گلَه پیچ و مَسَله شمَه را نَم، اَگَه شمَه مٚن بَردَه، از جیمونٚم دا شمَه مٚن بَهَرَه، بَما اگَه مٚن مَسَله بَردَه، اَز شمَه هر سِه گلَه ای اٚشکَمَه خٚراکی را هَرٚم!

غولون اَی ها دوئَه، رٚشخَندینَه واتٚشونَه: خاب هَتَه کَرَم. شالَه تَرسَه مامَدی ای‌گلَه غولی دییِشتَه واتشَه: اَز دییاری وَری مونوم، تٚه اشتٚه تَمونی زوری‌نَه ای گلَه مٚشت مٚن بٚژَن. غولی نی تَمونی زوری نه مٚشتی اَی را ویداشتَه کٚه مامَدی، تٚند تٚندِه نَه اٚشتَن کَلَه جیگا، تِیی آکَردَه  و غولی دَس گینَه دییاری کو، چه دَسی سۊج اومَه و چِه زاهار و جیکلَه دا آسمون شَه. غولون چِم زٚز داری، واتٚشونَه: هییا، هییا اٚم ده چه اِسا !! مامدی واتَه: حَلا شمَه چٚه ویندَه، اَه چٚمٚن مشت نییا، چٚمٚه کوچَه انگیشتَه اِستا .

نوبَه کٚه بٚه غول آرَسَه دا دییاری وَری بومونو .مامَدی تَوَری نه ماکَم غولی شونَه سَر ژَندِشَه ، کٚه چِه زاهار هَنی آسمون شَه، غولی واتَه: دِدِه جان، سیمَه، سیمَه، عَجَو زوری اٚم آدَم دارٚه. شالَه ترسه مامَدی واتَه: حَلا تٚه چٚمٚن پیلَه زوری ویندَه نی، اٚمی کٚه تٚه ویندَه، چٚمٚن رۊکَه اَنگیشتَه زور اِستا .

شالَه تَرسَه مامَدی واتَه: دٚوٚمَه پیچ و مَسَل اٚم اِستَه، بایَن، چَمَه جانی مو درازی واد بیگِرَم، هر کَسی جانی مو درازتَه بَه، اَی بَردَه. اَوون واتَه: خاب واد بیگِرَم. غولون، هرگلَه‌ی اٚشتٚن جانی کو ایگله درازه مو کَنده، کٚه هر سِه گلَه مو درازی، یَندی سَر پینج اَلٚش بَه. شالَه ترسه مامَدی اٚشتَن پَریسَه لافندی کٚه چِه کَمَری کا پِوٚشییا، آکَردَه، واتٚشَه: اٚم نی چٚمٚه کَمَری مو اِستَه: پَریسَه لافٚند  تَنخایی هَف اَلٚش بَه، اَوون اٚشتَن چِمون بَروازٚندا ویندشونَه، هَنی باختٚشونَه .

ای گلَه غولون واتَه: ام دَفا مَسَلی اَمَه نییَم. شاله ترسه مامدی واتَه: ایراد نِدارٚه شمَه بٚنییَن. غولی واته: هَری ای گلَه  تیر و اسکٚلَه چو جَنگلی را ویدارَم، هر گِلَه‌ی ویداشتِه، ویشتَر سَس و صتا دوئَه و دَخنییَه، اَی بَردَه. پیلَه غول پٚش مَندَه ایلَه دار و دٚرگونَه چو رو بَه ویشَه را ویداشتٚشَه کٚه چه سَس خَیلی دَخَنییَه. اَلبَهَلی مامد نی پٚش بَه، ایله تفنگی کو ویداشتشَه، کٚه چِه صتا چَوون گوشی کَر کَردَه.

غولِن زٚت بَه‌ینا، یَندی دییِسین، هرسِه واتَه: شاله ترسه مامدی بَردَه، هٚم نی کٚه چه زوری کو شون ایمون ووئَردَه. ترس دٚرِه اَی را، ای گلَه غولَه پاتشا شی، ایتٚروم نوشونه، اَی راشون لٚکٚلا جیکَردَه، اَی را دٚلا و دَس بَه سینَه مَندینَه، مامَد گَرمَه کَه دیلَه کا نٚشتا، دیوِن کَه چِمَه بَری  سٚفتٚه پیشی پا مَندینَه .

شاله ترسه مامَدی دیلی کا واته: بی چٚمٚه آتییَه فیکری بٚکَرٚم، دا چٚمٚه دَس اَوون را رۊ مَبو، اَه تاریکی کو ،ای گلَه دارَه بٚرنَه اٚشتَن خٚتَنگا جیگا کا، لِفی بِنی کا نوشَه، اٚشتَن نی شَه، رٚفاتی کا خٚتَه. نیمَه شَوی کٚه بَه، مامَدی ویندَه: غولِن اومینَه، دَلَکینَه، لٚکٚلا جانی کو هِندَه شون اَه دارَه بٚرنَه، پَکوفتَه کٚه چَوون جان زورَه شَخ و عرَخی نَه خیس و چٚف آبَه، دِه فیکر کَردٚشونَه مامَدی کَردَه بَه و چِه پَهَر لٚسی نَه، سوتَه‌شونه .

روزی سپیدی دا گینَه، مامَد ایشتَه سِرا بَرومَه، غولون زَلَه کَردَه دا اَی هَنی زندَه ویندٚشونَه! مامَد اٚشتن جانی دَمَندَه خارٚندِه، دٚه سَه وٚنج و وا اشتَن دوشَه، اٚشتَن بَه اَنَه‌زونی ژَندٚشَه، غولون دَپَرسشَه: شمَه نِزونَن چٚمٚن جان چٚه را خارٚش کَرٚه؟ چَوون نٚغ بٚندییا، نِشاتٚشونَه، جَواو دوئِه، هَنی مامَدی واتَه: زیرَه شَوْ چَن گلَه اٚسبٚج مٚه‌شون گَشتَه، فیکر کَرٚم هَیی را چٚمٚه جان خارش کَرٚه. غولون دیلی کا واتَه: هَدَه چی اَمَه اَی ژَندَه، حَلا وا ، اٚسبٚجون مٚن هَردَه!

شالَه ترسه مامدی هَنی واتَه: اٚسَه بٚشَم چَمَه مَسَلون و پیمونی سَر. غولون دَپَرسَه: چَمَه پیمون چه اِسا؟ مامدی واتَه: اَز بی اوری غَیلَه ناهاری را شَمَه بَهَرٚم. غولِن بٚرَمٚه دَلَکینَه واتٚشونَه: آدَم جان ، تٚه اَمَه مَهَر، اَمَه هر چٚه گنج و زَر و کَنَه پول و مناتی دارَم تٚه آدییَم.

شالَه ترسه مامَدی نی واتَه: خاب چٚمٚن دیل شمَه را سییَه، شمَه نیهَرٚم، بَما هَرچی دارَن، بی مٚه را بوئَرَن. غولون هَری ای کیسَه مناتی و کَنَه طیلا سکَه پول ووئَردَه چه وَری شون نوئَه. مامَدی واتَه: چاروادارون و بارَه بَرون دَخونَن، بٚدا اٚم طیلا گالَه کیسَه‌ئون مٚه را دا چٚمٚن کَه وَر بوئَرٚن.

پیلَّه غولی اَه دٚه گله رۊکَه غولون هَیی دَیَندَه کٚه بٚشَه اٚم باری اَی را بٚبَرَه. شاله ترسه مامَد نار دَلَکَه اَوِن نی چِه دۊملَه. شینَه، شینَه، دا آوادی، مامَدی کَه نِزیکی آرَسینَه. شاله تَرسَه مامد اٚشتَن ژِنَکون ترس زۊتَه کَه شَه، آرومی‌نَه ژِنَکون دَنی دَسی نَه گِتٚشَه و واتٚشَه، شمَه جانی را بٚمِرٚم، زاهار مَکَرَه، خام ای چی شٚمَه را بٚوام، بَدَز دَمَندَه، تَمونی اٚشتَن داستانی آوون را واتِه.

ژِنَکون دا طیلا کیسَه‌ئون نومی مَسَه، کٚرا خشخالی پِوَشین. بَدَزینی مامَدی اَوون نَه پٚختٚه ساز کَردَه، کٚه اَز شوم، غولون کَه دیلَه ووئَرم، اَوِن دا طیلا کیسَه‌ئون کَه دیلَه نَن، شمَه بٚشَه کیسَه‌ئون تِیی آکَرَه، چه جیگا کِلَشی نَه پۊر آکَرَه، اَز شمَه را زاهار کَرٚم، کیسَه ئون تِیی آکَردرونَه؟ شمه بوایَه، نِه اَلان بَرَم، تِیی آکَرَم، بَدَز کٚلَشَه کیسَه ئون، ای گلَه اَنگیشتَه نه بیگِرَه بٚبَرَه تِیی آکَرَه.

 چِم روشونَه ژِنَکون، اَه طیلا کیسان و اٚشتن شوئَر پیلَه دیلی را خَیلی خٚش اوما، هنتَه نوشون دَین، کٚه اٚشتَن شوئَر وییَرَه خش داشتِه را کٚرا غَش کَرین و مِرین، ژِنَکِن اٚشتَن دیلی کا واین: هَدَه مَناتی بی اَمَه چنتَه چَمَه دَس و گَردَنی کا آریَنَم؟ هَرسَت واین: چَمَه چِمون سَر، چَمه چِمون سَر واین.

شاله ترسَه مامد اومَه، غولون رو دَکَر مَندَه واتٚشَه: اَز خایْم کٚه شمَه زۊ وَیْل آکَریم، دا شمَه را بٚشیرون، بَما وینٚم چٚمٚه ژِنَکِن وان: چاکَه کار  نییَه، بی بارَه کَشون چای بٚدییَم.

بٚدا چای آرَسٚه. شالَه تَرسَه مامَدی غولون چایَه تاسی کا گَرمالَت دَکَردَه و اٚشتَن شٚنی کو شَیرَه دَکَردٚشَه، اَلبَهَلی نی چای پِدوشٚشَه. غولون دا هَتَه پِدوشَه، چَوون دَن سییَه آخ و اوخ کَردٚشونه و خٚس  پِلَکینَه کٚرا خَفَه آبین.

شالَه ترسه مامد اٚشتَن ژِنَکون سری زاهار کَردَه واتشَه: کیسه ئون تِیی آکردٚرونَه یا نِه؟ ژِنَکِن وان : نِه هِسَه تِیی آکَرَم، بَدَز ژِنَکون طیلا کلَشَه کیسَه ئون، غولون وَری کا انگیشتَه نَه بَردَه، اَوِن تٚند تٚندِه نَه غولون وَری بَرشینَه، کَه پِشتی کا، کٚلَشی شون ویکَردَه و تِیَه کیسان نی غولون آدوشونَه. غولون دا ژِنَکون بارَه بَری ویندَه، اٚشتَن دیلی کا واتٚشونَه: بٚرامِه‌ی، اَمَه کٚه غول اِسیمونا، وَختی بارَه کیسَه ووئَریمون کٚرا کَمَری بیمون، کیسان دا یا کٚرٚندیمونَه مَردیمونَه، مامدی ژِنَکِن نی خیلی پَلَوونینَه، اَوِن زٚز دارٚن، هِسَه اَمَه خان بَهَرٚن. هَیی را زۊ ایشتینَه، شینَه.   

غولِن حَلا وییَر چی دور آبَه نینا کٚه شال شون ویندَه، شالی اَوون دَفَرسَه: اَفالی غولِن! شمَه کا؟ یا کا؟ چنتَه بَه چَمَه مَلَه اومَه‌یرونَه؟ شالی دا داستانی غولون دَنی کو مَسَه، واتٚشَه: شالَه تَرسَه مامَدی اشتَه را خَفت کَردَه، کٚه اٚم بَلا شمَه سَرٚش ووئَردَه، بایَن، ای جٚگانِه چِه وَر بٚشَم، دا شمَه چِمی نَه بِوینَن، مامَد چٚنتَه مٚن کا تَرسٚه. شال، درازَه رَزَه داری پیگِرٚه، چَه ای سَری اٚشتَن مٚلَه کو پِوٚشٚه، اَی گلَه سَری نی غولون کَمری کا دَوَسٚه. اشتَن نار دَلَکٚه، غولِن نی چِه دۊملَه شینَه دا مامَدی کَه نِزیکی آرَسینَه.

شالَه تَرسَه مامَد، اشتن کَه تِلاری کا ویندَه: شال یا بَرا، غولِن نی چِه دۊملَه دَرینَه کٚرا آن. چارَه‌ی کَردٚشَه، تَرس درِه هَتَه کٚه نٚشتا، لَرزه سَسی نَه واتٚشَه: بیچارَه شال، اٚشتٚه دَدَه پارسال دَه گلَه غول چٚمٚن قَرضارا، تٚه اچٚه را دٚه گلَه غولَه وَچَه‌ی مٚه را اٚشتٚه قرضی را ووئردَرَه کٚه اَز اَوون بَهَرٚم؟

غولون دا ام لوئَه شون مَسَه، یاغ آبینَه، اٚشتَن جانی ترس، هَری ای وَری دَوَشتینَه، شالی نی اٚشتَن نَه ویسوشونه، هٚنتَه شالی شون یا و ها دَپشتَه دا رَزَه دار کٚه شالی مِلَه کا اَنگل با، شالی مٚلَه پسٚندٚشَه و بی‌چاره شالی نفس بَرشَه و مردَه.شاله تَرسَه مامد نی شالی دَس آسوده آبه و ژِنَکون نی اَی بَخشَه.

شمَه رۊکَه برا ، رمضان نیک نهاد

برگردان فارسی  شالَ ترس مامَد.

یکی بود یکی نبود ،در زمانهای خیلی قدیم در دیار تالش  محمد نامی بود  که از شغال می ترسید ،  برای همین مشهور به شالَ ترس مامَد  شده بود و او   دل شیر داشت ،  او حتی به جای یک زن دو زن داشت ، هر دو قوی هیکل ، بلند بالا. با این همه شال ترس محمد از شغال می ترسید . تا شغال را می دید دست و پایش را گم می کرد یا فرار می کرد ویا پیش از آن که شغال مرغ یا خروسی را بگیرد خودش به لانه مرغ ها می رفت و یک مرغ یا خروس می گرفت و به شغال می داد .

زن ها از این که هر شب یکی از مرغ ها یا خروس ها کم می شود ناراحت بودند تا اینکه بالاخره کشیک گذاشتند ببینند چه حیوانی می آید آن ها را می خورد  که می بینند ای عجب شال ترس محمد خودش این کار را می کند . دوتایی می افتند به جان شوهرشان و حسابی او را می زنند و می گویند : ترسو حق نداری دیگر پا توی این خانه بگذاری و بیرونش می کنند

شال ترس محمد بیچاره ، تنها و بی کس راه می افتد اما قبل از این که حرکت کند یک تفنگ و یک تبر و یک طنابی که از ساقه لی نوعی گیاه آبزی می بافند  بر می دارد . می رود و می رود تا به جنگلی می رسد . نوری او را به طرف خود می کشد جلو می رود می بیند کلبه ای است می گوید بادا باد امشب را این جا می مانم تا صبح چه پیش آید . سلامی می کند و وارد می شود اما به جای آدمیزاد سه غول می بیند که کنار هم نشسته اند و دارند شام می خورند .

غول بزرگ می گوید : به به عجب لقمه ای سر سفره ما آمده . شال ترس محمد می گوید : من لقمه هستم یا شما . سه شرط  و مسابقه و زور آزمایی با شما می گذارم اگر شما بردید مرا بخورید اگر من بردم هرسه تای شما را می خورم . غول ها قبول می کنند . شال ترس محمد رو به یکی از غول ها می کند و می گوید من کنار دیوارمی مانم تو با تمام قدرت به من مشت بزن .

 غول با تمام قدرت مشتی حواله او  می کند ، اما شال ترس محمد خود را کنار می کشد و دست غول محکم به دیوار می خورد و فغانش به آسمان می رود . نوبت غول می رسد که کنار دیوار بماند شال ترس محمد با تبر محکم به شانه او می زند باز فغان غول به آسمان می رود و می گوید عجب مشتی داری . سال ترس محمد می گوید حالا کجایش را دیدی این مشت من نبود  انگشت کوچک  من بود .

شال ترس محمد شرط دوم را پیش می کشد و می گوید بیا هریک موهای بدنمان را اندازه بگیریم  مال هر کس درازتر بود آن برنده است . غول ها قبول می کنند و هریک تار مویی از بدنشان را که فکر می کردند بلندتر است کشیدند . سه تا با هم شد پنج متر . شال ترس محمد دست برد و طنابش را در آورد به تنهایی شد هفت متر ومسابقه را برد .

یکی از غول ها گفت این بار شرط را ما می گذاریم . شال ترس محمد گفت عیبی ندارد غول گفت هر یک تیری در می کنیم هر کدام صدای بلندتری داشت آن برنده است . شال ترس محمد قبول کرد . غول بزرگ خم شد و یک تیری در کرد که صدای مهیبی در اطاق پیچید ، بلافاصله شال ترس محمد خم شد و تیری از تفنگ خالی کرد که هم صدایش بلندتر بود هم آتش به همراه داشت .

غول ها یک دیگر را نگاه کردند و هرسه قبول کردند که شال ترس محمد برنده است و به قدرت او ایمان آوردند . از ترس پذیرایی مفصل و شاهانه ای از او کردند . برایش رختخواب پهن کردند ودست به سینه پشت اطاق او ایستادند. شال ترس محمد فکر کرد با این همه اگر احتیاط کند بهتر است . از رختخواب بیرون آمد و تنه درختی را به جای خود گذاشت و خودش رفت با رف نشست . از قضا نیمه شب غول ها آمدند و به جان رختخواب افتادند و به قصد کشت اینقدر زدند و زدند که عرق کردند .

صبح شد شال ترس محمد آمد بیرون و بدنش را خاراند . غول ها پرسیدند چرا خودت را می خارانی ؟ گفت دیشب چندتا شپش   مرا گزیدند بدنم کمی می خارد . غول ها با خود گفتند این همه کتکش زدیم تازه می گوید چند تا شپش مرا گزیده اند .

شال ترس محمد گفت خوب حالا برویم سر شرط و قرارمان . دیوها پرسیدند قرارمان چه بود ؟ شال ترس محمد گفت باید شما را بخورم . غول ها آه و ناله می کنند و می گویند ما هرچه گنج داریم به تو می دهیم ما را نخور .

شال ترس محمد قبول می کند . هر یک از غول ها یک کیسه پر طلا بر می دارد و جلوی او می گذارد . شال ترس محمد می گوید تو حمال صدا بزنید این ها را تا خانه ام بیاورند . غول بزرگ به دو غول دیگر دستور می دهد کیسه ها را ببرند . شال ترس محمد در جلو و آن ها از پشتش می روند  تا به خانه می رسند .

شال ترس محمد از ترس زن ها یش زودتر به خانه می رود و آرام به آن ها حالی می کند که داستان از چه قرار است . بعد به آن ها یاد می دهد که من غول ها را داخل اطاق می آورم . شما بروید کیسه ها را خالی کنید و به جایش  «کلوش » ( کاه برنج )  پر کنید . من سر شما داد می کشم کیسه ها را خالی کردید ؟ شما بگویید نه الان می بریم و کیسه های کلوش را با یک انگشت بگیرید ببرید خالی کنید . زن ها از شجاعت شال ترس محمد خوششان می آید و چشم چشم می گویند .در دلشان برای آن همه طلا نقشه می کشیدند به شوهرشان آفرین می گفتند .

شال ترس محمد می آید و رو به غول ها می کند و می گوید می خواستم شما را مرخص کنم ولی زن هایم می گویند خوب نیست باید به حمال ها چای بدهیم . چای حاضر می شود . شال ترس محمد توی استکان غول ها فلفل میریزد و توی استکان خودش شکر و فورا سر می کشد و می خورد . دیوها هم چنین می کنند و به آخ و واخ و سرفه می افتند و در دل به قدرت شال ترس محمد عبطه می خورند .

شال ترس محمد سر زنهایش داد می کشد کیسه ها را خالی کردید یا نه ؟ زن ها می گویند نه الان خالی می کنیم و بعد کیسه های پر از کلوش را با یک دست و به سرعت می آورند و از کنار غول ها رد می شوند وپشت خانه خالی می کنند و کیسه خالی شده را به غول ها می دهند .

غول ها با خود می گویند کسه های به آن سنگینی را مردیم تا این جا کشیدیم زن های شال ترس محمد عجب پهلوانی هستند . ممکن است همین حالا به جان ما بیافتند و ما را بخورند . این بود که هرچه زودتر پا شدند خداحافظی کردند و رفتند .

هنوز خیلی دور نشده بودند که شغال به آن ها برخورد وقتی ماجرا را از دهان غول ها شنید گفت : شال ترس محمد غلط کرده این بلا را سر شما آورده است بیایید برویم ببینید چه طور از من می ترسد . اما شغال رز درخت انگور می گیرد وبه زور یک سر آن را گردن خود می اندازد و سر دیگر آن را به کمر غول ها می اندازد . خودش جلو ، غول ها عقب به طرف خانه شال ترس محمد حرکت می کنند ..

شال ترس محمد از ایوان بالای  خانه اش می بیند شغال داردمی آید و غول ها هم دنبالش . چاره ای می اندیشد ؛ از ترس همان جا نشسته با صدای لرزانی می گوید آقا شغال  پدر تو پارسال ده تا  غول بزرگ بدهکار من بود حالا تو دو غول کوچک   آوردی تا من آنهارا بخورم  ؟ غول هاتا این حرف را شنیدند از ترس جان ، هر کدام به سمتی فرار کردند  رز به گردن شغال گره خورد و جدا شد و شغال بیچاره در دم جان سپرد .شال ترس محمد هم از دست او راحت شد و زن ها هم شال ترس محمد را بخشیدند . 

 

داستان شاله ترسه ممد

شاله ته‌رسه مامه‌دی داستان، تالݖشی زݖبون و ئاۏانݖۏیسی خه‌تی نه (1) :

ئه‌ دوره سالون روزݖگار، چه‌مه تالݖش‌ئارا کو مامه‌د نومی مه‌ندا کݖ خه‌ېلی پیلله دیلا، مامه‌د دݖ‌گݖله ژێن داری، هه‌ر دݖ نی پیلله هه‌ېکه‌ل و زݖمݖخته جان دارین، مامه‌د هیچ‌ که‌سی نێته‌رسی به‌ما شالی کو ۏیېه‌ر ته‌رسی دا شالون ۏینی، ئݖشته‌ن ده‌س و پا ئه‌ۏی ئاکه‌ری ېو جودی پێله‌کی ېو میزده‌میز بی، هه‌لا شال، که‌رگ و سوکون کو ئاره‌سه نیېا، مامه‌د ئݖشته‌ن شی، که‌رگه‌لونی کا ئی‌گݖله که‌رگ و سوک گێری، شالی را به‌رېه‌نی.

مامه‌دی ژێنه‌کون ۏه‌ختی ۏینده، چه‌ۏون که‌رگ و سوکێن هه‌ر شه‌ۏ ئی‌گݖله که‌م ئابون، غݖرسه‌شون گێته، ئاخݖرنه‌سه‌ری خازتݖشونه، ئی‌شه‌ۏ‌ جݖگاې کو جیخݖسݖن دا بݖۏینݖن، که‌میله جانه‌ۏه‌ره کݖ که‌رگون هه‌رݖ. شه‌ۏی نیمه با کݖ ۏیندݖشونه: بݖرامێې! چه‌ۏون خݖداکݖشته شۊ، مامه‌ده کݖ ئݖم کاری که‌رݖ. ژێنه‌کێن گه‌ۏه‌نی به‌ېنا، مامه‌دی جان ده‌له‌کینه، دݖ مه‌ن و نیم‌شون ئه‌ې په‌کوفته، ۏاتݖشونه: دێ ئیجازه نێداری، ئݖشتݖ پا چه‌مه که کو بݖنه‌ې. مامه‌د کݖ ئه‌ۏون را خاېنا، ته‌سلیم به. ئݖنته به کݖ مامه‌دیشون که کو به‌رکه‌رده.

بی‌چاره مامه‌د، ته‌نخا به‌رشه، شه به‌ما خاې بݖشی، ئی‌گݖله سه‌رپوره تݖفه‌نگ و ئی‌گݖله داز و ئی‌گݖله لافݖند نی ئݖشته‌ن ‌نه به‌ردݖشه.

مامه‌د شه، شه دا ئه‌ۏیجه جه‌نگه‌لی کو ئاره‌سه، ئه تاریکی کو چݖرا سوې چێ چێمی کو ده‌له‌که، ۏاتݖشه: ئوشان بݖشوم، ئه ۏونه کو بݖمونݖم دا سه‌با هه‌لا خݖدا که‌ریمه.

مامه‌د شه، ۏونه چه‌په‌ره به‌ریش ئاکه‌رده ئو دیله‌ ده‌شه، پیلله سݖلامی که‌ردݖشه. ۏیندݖشه: بݖرامێې! سێ گݖله غول ېه‌ندی ۏه‌ری نݖشتینه کݖرا سۊر هه‌رݖن.

پیلله غولی ۏاته: به‌ به، ئه‌فالی ئاده‌م! چݖ چه‌ربه لݖغمه‌ې ئݖشتن پا نه چه‌مه سݖفره سه‌ر ئومه. شاله ته‌رسه مامه‌دی ۏاته: ئه‌ز لݖغمه‌ېمه یا شݖمه! مامه‌دی ۏاته: ئه‌ز ېا ئومه‌ېمه دا شݖمه به‌هه‌رݖم به‌ما سێ گݖله شه‌رت شݖمه را نه‌م. ئه‌گه شݖمه شه‌رتون به‌رده، شݖمه مݖن به‌هه‌ره به‌ما ئه‌گه مݖن به‌رده، ئه‌ز شݖمه هه‌ر سێ تا به‌هه‌رݖم.

غولون، رݖخشه‌ندی نه ئه‌ې ها دوئه. شاله ته‌رسه مامه‌دی ئی‌گݖله غولی دیېێشته، ۏاتݖشه: ئه‌ز دیېاری ۏه‌ری مونݖم، تݖ ئݖشتݖ ته‌مونی زوری نه ئی‌گݖله مݖشت مݖن بݖژه‌ن. غولی نی ته‌مونی ئݖشته‌ن زوری نه مݖشتی ئه‌ې را ۏیداشته کݖ مامه‌دی جاخالی دوئه، غولی مݖشت، دیېاری کو گینه، چێ ده‌س چه‌که ئو چێ زاهار دا ئاسݖمون شه.

مامه‌دی ئه غولی نه ۏاته، ئݖسه ئݖشتݖ نوبه ېه کݖ دیېاری ۏه‌ری بݖمونی دا ئه‌ز مݖشتی تݖ بݖژه‌نݖم. مامه‌دی دازی نه ماکه‌م غولی شونه ژه‌نده، چێ زاهار هه‌نی دا ئاسݖمون شه، ۏاتݖشه: چݖ زوری تݖ داری! شاله ته‌رسه مامه‌دی ۏاته: تݖ هه‌لا ته‌مونی چݖمݖن زوری ۏینده نی، ئݖم ته‌نخا چݖمݖن کۊچه ئه‌نگیشته زورا .
شاله ته‌رسه مامدی ۏاته: دݖۏݖمه شه‌رت ئݖمه: باېه‌م، چه‌مه جانی مو دݖرازی ۏاد بیگێره‌م، هه‌ر که‌سی مو دݖرازته به، ئه‌ې شه‌رتی به‌رده. غولون نی هه‌ر گݖله‌ې ئݖشته‌ن جانی کو ئی‌گݖله دݖرازه مو که‌نده کݖ هه‌ر سێ تا شݖن ېه‌ندی نه سێ ئه‌لݖش به. شاله ته‌رسه مامه‌دی ئݖشته‌ن بݖزه موئه لافݖندی که‌مه‌ری کو ئاکه‌رده کݖ ته‌نخائی هه‌ف ئه‌لݖش به ئو شه‌رتی به‌ردݖشه.

ئی‌گݖله غولون ۏاته: ئݖم ده‌فا شه‌رتی بی ئه‌مه بݖنېه‌م. مامه‌دی ۏاته: ئیشکال نێدارݖ. غولی ۏاته: هه‌ری ئی‌گݖله سݖنگ ۏیداره‌م، هه‌ر که‌سی سݖنگی ۏیشته‌ر سݖدا دوئه، ئه‌ې به‌رده. پیلله غول پݖش مه‌نده، ئی‌گݖله سݖنگݖش ۏیداشته کݖ چێ سݖدا که دیله کو ده‌خه‌نیېه. ئه‌لبه‌لی مامه‌د پݖش مه‌نده، ئی‌گݖله تݖفه‌نگی کو ۏیداشتݖشه کݖ چێ سݖدا هݖم پیللا هݖم نی ئاته‌ش و دۊ داری.

غولون ېه‌ندی دیېێشته، هه‌ر سێ غولی ۏاته: مامه‌دی به‌رده، چێ زور ئه‌مه کو ۏیشته‌ره. ته‌رسی خونه مامه‌دی‌شون ئیتݖروم نوئه، ئه‌ېراشون لݖکلا جیکه‌رده ئو ده‌س به سینه چێ پیشی پا مه‌ندینه.

ئیدامه دارݖ... از : رمضان نیک نهاد

در خط آوانگاری تالشی‌
به جای فتحه/a/ ـه ه
به جای کسره/e/ ێـ ێ
به جای واو/v/ ۏ
به جای شوا /ə/ ݖ
به جای یه/y/ ېـ ې

شاله ته‌رسه مامه‌دی ۏاته، هه‌نی بی چݖمݖن ئه‌ختیېات و ݖختݖریزی بݖکه‌رݖم، ئیله داره بݖرنه ئݖشته‌ن خݖته‌نگا جݖگا کو لێفی بݖنی کو نوشه، ئݖشته‌ن شه، رݖفاتی کو خݖته. نیمه شه‌ۏی کݖ به، غولێن ئومینه، لݖکلا جان ده‌له‌کینه، هݖنده‌شون ئه‌ې په‌کوفته کݖ چه‌ۏون جان، زوره شه‌خ و ئه‌ره‌خی نه خیس ئابه.

سݖبی زۊ مامه‌د سݖراپیش ئومه، ئݖشته‌ن جانی ده‌مه‌نده خارݖندێ. غولون ده‌په‌رسه: چݖ‌را ئݖشته‌ن خارݖنی؟ ۏاتݖشه: زیره شه‌ۏ چه‌ن گݖله ئݖسبݖجی مݖن‌شون گه‌شته، هه‌ې را چݖمݖن جان خارݖش که‌رݖ. غولون ۏاته: هه‌ده چی ئه‌مه، ئه‌ی ژه‌نده هه‌لا ۏا کݖ ئݖسبݖجون مݖن هه‌رده.

شاله ته‌رسه مامه‌دی ۏاته: ئݖسه چه‌مه شه‌رت و په‌ېمونی سه‌ر بݖشه‌م. غولون ده‌په‌رسه‌: چه‌مه‌ په‌ېمون چݖ ېا؟ مامه‌دی ۏاته: ئه‌‌ز بی شݖمه به‌هه‌رݖم.غولێن بݖره‌مݖ ده‌له‌کینه‌، ۏاتشونه: تݖ ئه‌مه مه‌هه‌‌ر، ئه‌‌مه‌ هه‌ر چݖ گه‌نج و تیلا داره‌م تݖ ئادیېه‌م.

شاله ته‌رسه مامه‌دی نی غه‌بول که‌رده‌. غولون هه‌ری ئی کیسه تیلا ئو ئارد‌ه مامه‌دی ۏه‌ریشون نوئه. مامه‌دی ۏاته: باره‌که‌شون ده‌خونه، بݖدا ئݖم باری مݖ‌را دا که ۏه‌ر بوئه‌رݖن. پیلله غولی ئه ‌دݖ گله رۊکه‌ غولون ته‌شه‌ر دوئه کݖ بݖشه‌ن، باری ئه‌ی را بݖبه‌ر‌ه، شاله ته‌رسه مامه‌د نار ده‌له‌که، ئه‌وێن نی چݖ دۊمله شینه دا که‌ نێزیک ئاره‌سینه‌.

شاله ته‌رسه‌ مامه‌د ئݖشته‌ن ژێنه‌کون ته‌رس زۊته‌ که‌ شه‌، ئارومی نه‌ ئه‌ۏون را جه‌رېانی ۏاتشه: به‌ده‌زینی ئه‌ۏون ېادݖش دوئه کݖ ئه‌ز شوم، غولون که‌ دیله ۏوئه‌رݖم، شݖمه‌ بݖشه‌ن، ژه‌ کیسان تێې ئاکه‌ره‌ن، ژه جیگا کݖله‌شی نه‌ پور ئاکه‌ر‌ه، ئه‌ز شݖمه‌ را زاهار که‌رݖم، کیسان تێی ئاکه‌ردݖرونه‌؟ شݖمه بݖۏایه‌ن: نێ، ئه‌لان به‌ره‌م، به‌د‌ه‌ز کیسان، ئیله‌ ئه‌نگیشته‌ نه بیگێر‌ه، بݖبه‌ر‌ه، تێې ئاکه‌ره.

ژێنه‌کون ئݖشته‌ن شۊئه‌ر پیلله‌دیلی کو خه‌ېلی خݖش ئومه، هه‌ر سه‌ت چه‌مه چێمون سر، چه‌مه چێمون سر ۏاېن .

شاله ته‌رسه مامه‌د ئومه‌، غولون روده‌که‌ر و دیمادیم مه‌نده،‌ ۏاتݖشه‌: ئه‌ز خاېم کݖ شݖمه‌ ۏه‌یل ئاکه‌ریم، به‌ما ۏینݖم، چݖمݖن ژێنه‌کێن ۏان: خوب نیېه‌، بی باره‌که‌شون چاې بݖدیېه‌م بݖدا چاې ئاره‌سݖ.

شاله‌ ته‌رسه‌ مامه‌دی، غولون فینجونی کو فیل‌فیل ده‌که‌رده، ئݖشته‌ن فینجونی کو شه‌که‌ر ده‌که‌رده. مامه‌دی ئه‌لبه‌لی ئݖشته‌ن چاې پێدوشݖشه. غولون کݖ چاې هه‌رده‌، فیل‌فیلی غولون ده‌ن و زݖبونی سوته، خه‌ېلی ئاخ و ئوخ که‌ردݖشونه، غولێن، ئݖشته‌ن دیلی کو مامه‌دی ئه‌فسوسی هه‌ری.

شاله‌ ته‌رسه مامه‌دی ئݖشته‌ن ژێنه‌کون سه‌ر زاهار که‌رده، ۏاتݖشه: کیسان تێې ئاکه‌ردݖرونه ېا نێ؟ ژێنه‌کێن ۏان کݖ نێ هݖسه‌ تێې ئاکه‌ره‌م، به‌د‌ه‌ز کیسان‌شون کݖله‌ش ده‌که‌رد‌ه، ئی‌ده‌سی، کیسان سه‌ری‌شون گێته، تݖند تݖندێ نه غولون ۏه‌ری به‌رشینه،‌ که‌ پێشتی کو ویکه‌رده‌، تێیه کیسه نی غولون ئادوشونه‌.

غولون ئݖشته‌ن‌ ‌نه‌ ۏاته‌: ئه‌مه‌ ئه‌ سه‌نگینه کیسان کݖرندݖمونه، مه‌ردیمونه‌ دا ېا ۏوئه‌ردݖمونه. په، ئݖنته کݖ ئاشکاره، مامه‌دی ژێنه‌کێن نی ۏیېه‌ر په‌للـه‌ۏونینه، به‌سکه‌م هݖسه بݖخان، ئه‌مه‌ به‌هه‌رݖن. هه‌ې را زۊ ئیشتینه‌، ده‌ۏه‌شتینه.

دیۏێن هه‌لا ۏیېه‌ر دور ئابه‌ نینا کݖ را مینی کو شالی‌شون ۏینده. شالی ئه‌ۏون ده‌فه‌رسه: چݖ‌را ده‌ۏه‌زه؟ شالی ۏه‌ختی جه‌ریانی غولون ده‌نی کو مه‌سه، ۏاتݖشه: شاله ته‌رسه‌ مامه‌دی ئݖشته‌را خه‌فت که‌رد‌ه کݖ ئݖم به‌لا شݖمه‌ سه‌ر‌ݖش ۏوئه‌رد‌ه، ئه‌ ۏه‌ختی مݖن ۏینݖ، میزده‌میز بو. بێر‌ه، ېه‌ندی نه بݖشه‌م، بݖۏینه‌م، چݖنته مݖن کو ته‌رسݖ. شالی ره‌زه‌ داری پیگێته، چێ ئی سه‌ری ئݖشته‌ن مݖلله‌ کو پێۏێشته، ره‌زی دییه‌ر سه‌ری نی غولون که‌مه‌ری کو پێۏێشتشه. شال ئݖشته‌ن نار ده‌له‌که، غولێن نی چێ دۊمله.‌ ۏه‌ختی مامه‌دی که‌ نێزیکی ئاره‌سݖن،

شاله‌ ته‌رسه مامه‌د ئݖشته‌ن که‌ تݖلاری کو ۏینݖ: شال یا به‌را، غولێن نی چێ دۊمله کݖرا ئان. چاره‌ې که‌ردݖشه‌. ته‌رس دݖرێ هه‌ته‌ کݖ نݖشتا، له‌رزه سه‌سی نه واتݖشه‌: ئاغا شال، پارسال سێ گݖله‌ غݖربونی ئه‌مه‌ را ۏوئه‌ردݖر‌ه، چݖنته به‌ کݖ ئوسال دݖ گݖله‌ غݖربونی ئه‌مه‌ را ۏوئه‌رده‌ر‌ه؟ غولون دا ئݖم لوئه‌شون مه‌سه‌، ئݖشته‌ن جانی ته‌رس هه‌ری ئی ۏه‌ری ده‌ۏه‌شتینه، ره‌ز‌ه دار کݖ شالی مݖلله‌ کو پێۏێشیېا، شالی مݖلله‌ پێسݖندݖشه‌، بی‌چاره شالی نه‌فه‌س به‌رشه‌ ئو جان دوشه‌ ئو مه‌رده‌. شاله ته‌رسه‌ مامه‌د نی شالی کو ئاسوده ئابه .

از : رمضان نیک نهاد

http://kados2.blogfa.com

راهنما:

در خط آوانگاری تالشی‌
به جای فتحه/a/ ـه ه
به جای کسره/e/ ێـ ێ
به جای واو/v/ ۏ
به جای شوا /ə/ ݖ
به جای یه/y/ ېـ ې

ادامه نوشته

داستان کچل (پیس )


ادامه نوشته