داستان عروس و مادرشوهر به زبان تالشی و خط کادوس (۱)

گێشه ئو خێسݖرگی راستیېه داستان، فومه‌نی تالݖشون زݖبون و کادوسه خه‌تی نه(۱)🌺

دانلود فایل صوتی داستان عروس و مادرشوهر به زبان تالشی(1)

پیره ژێنه‌کی بݖره‌مه لوکی نه مݖ‌را ئݖشته‌ن سیېا سه‌رنݖۏیسه داستانی ئݖنته ۏاته:
هه‌میشه ناجه داریم، فامیله خݖشی بݖکه‌ریم و چݖمݖن خوئه‌ره‌زا پیگێریم، چݖمݖن زوئه بݖده‌ېم.
ۏه‌ختی چݖمݖن ئی ریشکه زوئه دانݖشگا شه، ئه دانݖشجوئه داۏره کو ئی‌گݖله خاسه کیله نه ئاشݖنا ئابه، ئه‌ۏێن ېه‌ندی دیل‌باخته بینه، پیشونا، ېه‌ندی ژێن و شۊ بݖبین. کیله، نێداره خانݖۏاده‌ې کوئا، هه‌ر چݖ چݖمݖن زوئه په‌ند دومه، ۏاتݖمه؛ زوئه جان، چه‌ۏون خانݖۏاده نێدارینه ئو ئه‌مه داره‌ندیمونه، چه‌مه فه‌رهه‌نگێن دݖبݖندی نه ساې و جه‌فسار نیهه‌رݖن، هیچ ئݖم لوئێن و په‌ندێن چݖمݖن زوئه گوشی نێده‌شه، ئه‌ې ته‌رس‌پێنه که‌رد‌ݖمه ئو ۏاتݖمه: ئݖشتݖ نومی ته‌مونی چݖمݖن مال و مه‌نالی کا به‌رېه‌نݖم. نێبه کݖ نێبه، هیچ چێ گوش خݖل نییا، ئݖشته‌ن دݖ پا ئی چه‌موشی کا ده‌که‌ردݖشه ئو ۏاتݖشه:

ئیلا بیلا ئه‌ز بی ئه کیله بݖبه‌رݖم.
ئی‌دفا خه‌ۏه‌ردار بیمه کݖ چݖمݖن زوئه ئه کیله به‌رده ئو ئه‌ې ئیسمار خونده‌شه ئو ساده زݖندݖگی سه‌ر گێته‌شونه. ئی سال ېه‌ندی نه غه‌ر بیمونه، چه‌ن ده‌فا زوئه ئݖشته‌ن ژێنی ده‌سی گێته، خازتݖشه؛ چݖمݖن که بان، ئه‌ۏون که دیله را نێدومه، هیچ جوری نێشاېم، باۏه‌ر بݖکه‌ریم کݖ ئی روزی چݖمݖن ئه‌ربابه زوئه بݖشی، گه‌داې کیله‌ نه ژێن و شۊئه په‌ېمون ده‌ۏه‌سی.

ئݖم بݖژه‌ن بیگێرێ کو چݖمݖن نوم‌ۏیله‌که خالی نی مودام مݖن کورکور ده‌ې و ئه‌نتݖریک که‌ری و چه‌مه ده‌ۏاده‌ره‌که کݖلاگا مینی کا ئاته‌شه په‌سنه جیخاې.
ئی روزی چݖمݖن خوئه‌ر مݖ‌را بیناېی که‌رده ئو ۏاتݖشه: بݖخته‌ره چه‌چول‌ۏازی نه کاری بݖکه‌ره‌م دا ئݖشتݖ زوئه، ئݖشته‌ن ژێنی نه ئݖشتݖ که با، به‌ده‌زینی که‌م‌که‌م کاری بݖکه‌ره‌م کݖ ئݖشتݖ گێشه، ئݖشتݖ زوئه چێمی کا به‌رېه‌نه‌م و چێ چێمه‌تی ئاکه‌ره‌م.

چݖمݖن زوئه ئو گێشه خه‌ېلی خݖش‌بختینا، هه‌مه چه‌ۏون زݖندݖگی ئه‌فسوسی هه‌رین. چݖمݖن گێشه، ئݖشته‌ن جانی چݖمݖن زوئه را فیدا که‌ری. خݖدا خوبه مݖن بݖکݖشݖ، چݖمݖن ده‌سی نه چݖمݖن زوئه ئاشېونه ۏه‌ېرونه که‌ردݖمه. هه‌ته کݖ چݖمݖن خالی ۏاتا، کاری که‌ردݖمه دا ئه‌ۏێن بان، چݖمݖن که کو زݖندݖگی بݖکه‌رݖن. چه‌ن ما کݖ ده‌ۏېه‌رده، مݖن و چݖمݖن خالی شومه نه‌خشه‌ې چیمونه:

چݖمݖن خوئه‌ره‌زا کݖمه‌کی نه بی‌سه‌ر و پا جݖۏونی ئه‌جیر که‌ردݖمونه دا بݖۏا؛ ئه‌ز نارته‌رون چݖمݖن گێشه نه سه‌ر داریم. ئه‌ې هه‌زار جوره نیره‌نگ و که‌له‌ک‌ۏازی کار دوئه، زۊ به زۊ مه‌شناسه تیلیفونی نه چه‌مه که زه‌نگ ژه‌نی ېو ۏاې: ئݖشتݖ گێشه نه کار دارݖم. چݖمݖن زوئه را زه‌نگ ژه‌نی ېو ۏاې: ئݖشتݖ ژێنه‌کی نه سه‌ر دارݖم.

شݖمه سه‌ری ده‌رد مه‌ۏوئه‌رݖم، ېه‌ۏاش ېه‌ۏاش چه‌مه نه‌خشه گێته، چه‌ۏون مینه‌مون ئیختݖلاف تاب‌ئادوئه، چݖمݖن زوئه شه‌ک و دݖ‌گݖمونی ۏیشته‌ر ئابه، ئه‌ز نی چݖمݖن زوئه چێماېی که‌ریم و ۏاېم: ۏیندݖره، ئه‌ز راست ۏاېم؛ ئه کیکا ئݖشتݖ پولی خاې ېو تݖ ۏازی دوئه‌شه.
چݖمݖن ئاۏرۊ‌دار و به‌فا‌داره گێشه! ئݖشته‌ن شۊ نه ۏاته:

تݖ را بݖمێرݖم، ئݖسه کݖ چݖمݖن لوئه باۏه‌ر نێکه‌ری ېو ۏاې: ئه‌ز بی‌ئاۏرۊېمه. ئه‌گه مݖن خݖش نێداری، ئه‌گه فݖکر که‌ری، مݖن ئݖشتݖ سه‌ری کݖلا نوئه ئو تݖ نه خه‌ېونه‌ت که‌رده‌مه، هیچ غه‌مه دیل مه‌دار، ېه‌ندی نه جودا ئابه‌م، بݖدا هه‌ر که‌س ئݖشته‌ن سه‌رنݖۏیسی دۊمله بوشو. چݖمݖن ساده زوئه، نێشاته ئݖشته‌ن ژێنه‌کی داشتێ ئو ئه‌ې ۏیرݖها بێ، چه‌مه ۏازی هه‌ردݖشه ئو ئݖشته‌ن ژێنه‌کی نه ۏاتݖشه: ئه‌مه بی ېه‌ندی نه جودا ئابه‌م و چه‌مه ئیسمار و په‌ېمونی پێسݖنده‌م.

چݖمݖن نوجه‌با گێشه، بی‌دادگا ئو پاسگا ئو شݖکاېه‌ت، ئݖشتن شۊئه‌ر نه ۏاته: ئه‌ز هیچی تݖ کو نێخام، هݖنده بݖوا ئیله هه‌زاناری نی نێخام، ته‌نخا بݖدا زۊته ئݖم بی‌ئاۏروئی ېو ئݖم نوم‌به‌دنومی کو ده‌ۏه‌زݖم. ۏه‌ختی ئه‌ۏێن جودا بینه، ئه‌لبه‌لی چݖمݖن خوئه‌ره‌زا، پیگێتݖمه، چݖمݖن زوئه دومه. ئیدامه دارݖ...

✍رمضان نیک‌نهاد

داستان فداکاری معلم فداکار حسن امیدزاده به زبان تالشی و خط کادوس(۲)

دورود چه‌مه‌ نازه‌ېنه بݖرۏرێن و خوئه‌رێن، روزرون خݖش🌹
شه‌فتی تالݖشه ئاموزگار، هه‌سه‌ن ئومیدزاده(حسن امیدزاده)فیداکاری ېو سیېاۏه‌شون (۲) :🔥💥🔥💥🔥💥

هه‌سه‌ن دێ زه‌مینی ئاده‌مون نێمونی، چݖمونی کݖ ئاسݖمونی فݖرݖشته‌ ئابا، چݖمونی بی‌گنا سیېاۏه‌شه کݖ دݖۏاره زݖنده ئابه‌ ئو ئاته‌شی مین ده‌له‌که. هه‌سه‌ن دا ۏاې چݖ که‌رݖم، ئه ئاته‌شه کوره‌ دیله‌ ده‌تیله‌، شه‌، خݖرده‌نون ۏه‌ر، ۏیندݖشه‌:

خݖرده‌نێن هه‌مه زه‌لامورده‌ ئو بݖسی‌ئاسی به‌ېنه، زوری‌ نه نه‌فه‌س که‌شین. خݖردێن هه‌مه هه‌سه‌نی پێچیکه‌ېنا. هه‌سه‌نی ئه‌ۏون ئاروم ئاکه‌رده، ۏاتݖشه‌: مه‌ترسه‌ن، ئه‌ز شݖمه نݖجات ده‌م.
هه‌سه‌نی ئی‌گݖله، ئی‌گݖله خݖرده‌نون که‌شه‌ ئاگێته‌ ئو ئاته‌شی کو به‌رشه‌ ئو به‌رېه‌ کو ئه‌ۏون سݖرا به‌رکه‌ردݖشه‌.

هه‌سه‌نی دێ ئݖشته‌ن ۏیر ئاشا، چێ فیچی ته‌مون تݖله‌س که‌ردا چێ خه‌لا ئاته‌ش گێتا، چێ گوشت و پوس و خه‌لا دۊ که‌ری، هه‌ته تاۏ ۏوئه‌ردݖشه‌، سوج و ده‌رد دێ هه‌سه‌نی هالی نێبی.

ۏه‌ختی ئاخݖرنه خݖرده‌نی به‌رېه کو سݖرا به‌رکه‌ردݖشه‌، دێ هه‌سه‌نی را نه‌فه‌سی په‌س ئامه‌نده نیېا کݖ جیر و که‌فا بݖشی، دێ هیچ زوری چێ جانی ده‌رېه ‌نیېا کݖ ئݖشته‌ن ئاته‌شه‌ کݖلاگا کو دور ئاکه‌ری، هه‌ته‌ هه‌زار زور و به‌لا نه‌ به‌رېه کو ئݖشته‌ن سݖرا به‌رېه‌ندݖشه‌.

خݖدا دور بݖکه‌رݖ، هه‌سه‌نی خه‌لا ته‌مون‌تێ چێ جانی گوشت و پوسی کو ده‌چیکا، چێ غه‌دیمنه خاسه دیم و جان زݖز داری، هه‌سه‌نی خه‌لا زوری نه ده‌کݖشتݖشونه، خݖرده‌نێن کݖ ئاته‌شی کو جیۏه‌شته‌ېنا، هݖنته کݖ بݖرامێې، بݖرامێې، که‌رین و خݖدا را ده‌خونین و ۏاېن: خݖدا جان، چه‌مه فیداکاره موئه‌لیمی را ئاره‌س. خݖدا جان، ئه‌گه‌ چه‌مه ئاغا موئه‌لیم مه‌بی، ئه‌مه هه‌مه ئه‌لان مه‌رده‌ېمونا.
هه‌سه‌نی سه‌ر و دیم ئازون له‌کا، مه‌ردۊمی ۏه‌ختی ئاته‌ش و دۊ ۏیندا، ئاره‌سه‌ېنا، هه‌مه هه‌سه‌نی فیداکاری خونه ئه‌ې را دیلسونی ېو دوئا که‌رین و ئه‌ې ئی‌گݖله فݖرݖشته زونین، ۏه‌ختی ئیمداد‌گه‌رێن ئاته‌شی ‌ده‌کݖشتێ را ئومینه، دێ خه‌ېلی دیر ئابا، ۏیندݖشونه:

هه‌سه‌نی گوشت و پوس و خه‌لا ېه‌ندی کو ده‌چیکه، هه‌ته هه‌سه‌نی سیېه جانی بݖرانکادی سه‌ر پێنوشونه ئو ئامبولانسی نه ئه‌ې ۏیمارݖستون به‌ردݖشونه.

ته‌مونی تالݖش‌ئارا ئو ته‌مونی ئیرونی کو هه‌سه‌نی فیداکاری ئاۏازه گوش به‌ گوشا شه‌، هه‌مه هه‌سه‌نی را دوئا که‌رین کݖ خݖدا ئه‌ې شه‌فا بݖده. خݖرده‌نون دوئا هه‌سه‌نی را ته‌له‌که‌ې ئاره‌سه. هه‌سه‌ن، ئه روزی نێمه‌رده به‌ما هیچ رۊکه تێلی سه‌غه جان و سالیمه پوس نێداری.

دوکتݖرون، ده‌زگا بݖنی کو ئه‌ې زݖنده داشتا، ده‌بیس ده‌فا چێ جان و پوسی پێرݖشکا‌ ئارݖشکا که‌ردݖشونه دا چێ مه‌ردێ ناریشون گێته.

چێ به‌ دۊم، هه‌سه‌نی ئازونسێ نێبی، هه‌سه‌ن زوری نه ناېلاجه نه‌فه‌سی که‌شی.
هه‌سه‌نی فیدا‌کاری، ته‌مونی ئیرونی کو ئاۏازه به‌رېه‌نده، هه‌مه جݖگای کو شه‌فتی ئاموجه‌ده فیدا‌کاری لوئه که‌رین.


هه‌سه‌ن هه‌ته چه‌کیل و له‌که‌نده جانی نه چه‌ن سالی نیمه‌زݖند‌ه په‌س مه‌نده، هه‌ته ده‌رد و سوجون تاۏ ۏوئه‌ردݖشه، پونزه سال زݖنده‌سݖزا به ئو زݖرݖنجیېه ئو ده‌ردݖش پێتاۏه. ئاته‌شی هه‌سه‌نی ئه‌نده‌رونی سوتا، هه‌له‌مه‌له‌ رېچ نێئابی.

ته‌مونی هه‌سه‌نی مݖز و مݖۏاجݖبه تێ چێ ده‌ۏاده‌رمونی نێۏیره‌سی، چێ خݖردݖخالی خه‌ېلی کوری ېو سݖزا که‌شه، هه‌سه‌نی را دنݖېا دێ هیچ مݖزه‌ نێکه‌ری، روزی هه‌زار ده‌فا خݖدا را ده‌خونی کݖ بێری، ئݖم سه‌کراته زیندݖگی کو چݖمݖن نه‌فه‌سی پێسݖند.
هه‌سه‌نی تێېه ده‌سی نه سی تا چه‌مه خݖردون ئاته‌شی مینی کو نݖجات دوئه به‌ما ئه‌مه هه‌مه‌ې، جیر دا به که‌فا ئه‌ې را کݖتاېی ېو بی‌به‌فاېی که‌رده.

چه‌مه‌ ده‌رېادیل و فیداکاره هه‌سه‌نی نه‌فه‌س، ئاخݖرنه سه‌ری، هه‌زار و سی‌سه‌د و نه‌ۏه‌د و ېه‌کی، تاۏاسونی، تیر ما روزی کو ۏه‌ختی ۏیشه‌، دێ هیچ نێپێرومه‌ و ئݖشته‌را ئاسوده ئابه‌.

روزی کݖ هه‌سه‌نی جݖنازه‌شون شه‌فت ۏوئه‌رده، ۏیشتری شه‌فت و گیلون و تالش‌ئارا مردۊم سوگݖۏارینا، هه‌مه ئݖشته‌ن سینه په‌کوفین و بݖره‌مین.

ئه سی گݖله شاگݖرده کیله کݖ دێ پیلل ئابه‌ېنا، هݖنته‌ کݖ بݖره‌مین، چݖمونی کݖ چه‌ۏون ده‌ده‌ ېه‌ کݖ مه‌رده.
ئوری مݖ‌را پیلله ئیفتخاره کݖ چه‌مه ئیرونی کو، چه‌مه تالݖشون کو، چه‌مه‌ ئاموزگارون مینی کو هݖنته‌ره‌ فیداکاری داشته‌مونه.
ئومیده‌ۏاریمه، ئه ېاله مێردی جان‌فیداېی ئه‌مه را چاکه نݖماېنه‌ې موئه‌لیمی ېو تالݖشه مݖرامی کو بوبو.

ناجه‌ دارݖم، هه‌سه‌نی خݖردݖخال هیچ ۏه‌خت زیندݖگی کو سݖته‌مه مه‌به‌رݖن و چاکه جیگائون ئاره‌سݖن و خه‌ېر بݖۏینݖن. شݖمه نی هه‌میشه سه‌غه جان و خݖشه دیل بݖداره‌ن.
: رمضان نیک‌نهاد

منبع: کادوس ماسوله‌رودخان

http://kados2.blogfa.com

برخی از شیوه‌نامه خط تالشی‌ کادوس:
به جای فتحه/a/ ه
به جای کسره/e/ ێ
به جای واو/v/ ۏ
به جای شوا /ə/ ݖ
به جای یه/y/ ې

برای حروف (ت / ط) تنها از حرف (ت) استفاده می‌شود.

برای حروف (ث / س / ص) تنها از حرف (س) استفاده می‌شود.

برای حروف (ذ / ز / ظ / ض) تنها از حرف (ز) استفاده می‌شود.

برای حروف(ق/غ) تنها از حرف (غ) استفاده می‌شود.

برای حروف(ح/هــ) تنها از حرف (هــ) استفاده می‌شود.

واژگانی که با اِ / ئێ و خط تالشی کادوس نوشته می‌شوند

چه‌ن گݖله نݖماېنه ۏاژه کݖ چه‌ۏون سݖفته کو ( ئی ) نه ئو کادوسه خه‌تی نه نݖۏیسه‌م.
ئی👇

(ئـ + ی) ئی i? : ئی

ئی‌گݖله igəla? : یک عدد، یکی
ئیله ila? : یک عدد، یکی
ئیمون imun? :ایمان
ئینشا inšā? :انشاء
ئیملا imlā? :املاء
ئیلجار iljār? : جمعیت زیاد
ئیش iš? : اوخ، آخ
ئیسا isā? :عیسی
ئیلام ilām? :ایلام
ئیرون irun? :ایران
ئیل il? :ایل
ئیزݖم izəm? : هیزم
ئیشتێ ište? :بلند شدن
ئیشته išta? : بلند شد
ئیزه‌ت izat? : عزت
ئیفاده ifāda? : افاده
ئیداره idāra? : اداره
ئیدامه idāma? : ادامه
ئیجاره ijāra? : اجاره
ئیشاره išāra? : اشاره

از: رمضان نیک نهاد

منبع: کادوس ماسوله رودخان

برخی از شیوه‌نامه خط تالشی‌ کادوس:
به جای فتحه/a/ ه
به جای کسره/e/ ێ
به جای واو/v/ ۏ
به جای شوا /ə/ ݖ
به جای یه/y/ ې

برای حروف (ت / ط) تنها از حرف (ت) استفاده می‌شود.

برای حروف (ث / س / ص) تنها از حرف (س) استفاده می‌شود.

برای حروف (ذ / ز / ظ / ض) تنها از حرف (ز)استفاده می‌شود.

برای حروف(ق/غ) تنها از حرف (غ) استفاده می‌شود.

برای حروف(ح/هــ) تنها از حرف (هــ) استفاده می‌شود.